Jan Hahn: Śląsk Magiczny

Jan Hahn napisał książkę pod wieloma względami niezwykłą. Śląsk magiczny­ można nazwać wyjątkowo drobiazgowym przewodnikiem po Śląsku współczesnym i historycznym – tudzież Śląsku niezwykłym właśnie. Autora interesują bowiem głównie „dziwy, wspaniałości i niezwykłości”, których tropieniem i odkrywaniem zajmuje się z godnym podziwu zaangażowaniem i prawdziwą pasją. Według niego każda niemal ze śląskich wsi godna jest odwiedzenia i poświęcenia jej kilku słów.    

Owe „dziwy, wspaniałości i niezwykłości” są jednak dwojakiego rodzaju. Pierwsze z nich mają charakter bardziej lub mniej wymierny, a w każdym razie dający się racjonalnie uzasadniać. Pośród innych fenomenów rzeczywistości wyróżniają się one czymś wyjątkowym, oryginalnym czy też jedynym w swoim rodzaju. Stąd w książce mnóstwo określeń typu „największy”, „najstarszy”, „jedyny” etc.

Hahna – jako „tropiciela wszystkiego, co nieziemskie, czarodziejskie i baśniowe” – interesują jednak także zupełnie inne „niezwykłości”. Otóż tytułową „magię” autor rozumie nie tylko metaforycznie – jako „urok”, „powab” czy też coś fascynującego – ale niekiedy całkiem dosłownie, czyli jako magiczną par excellence, nadprzyrodzoną sferę rzeczywistości. Toteż w Śląsku magicznym przeczytamy nie tylko o miejscach i zjawiskach największych, najpiękniejszych czy najstarszych, ale także o takich osobliwościach jak kanały energetyczne, lokalne pola znaczeń, czakramy, jasnowidzenie, wierzenia pogańskie, zloty wiedźm, rodzimowiercy, egzorcyzmy, astrologia, okultyzm, wiedza tajemna i ezoteryczna, diabły, demony, kosmici, utopce, szamani, radiesteci, uzdrowiciele, wróżki, parapsycholodzy, elfy, wiedźminy, krasnoludy, i można by wymieniać dalej.

W niezwykle ciekawym, obszerny rozdziale Filary Ziemi Hahn skupia się na magicznych aspektach siedmiu gór: Ślęży, Góry Świętej Anny, Śnieżki, Śnieżnika, Landskrone, Pradziada i Łysej Góry. Wybór tych „magicznych” punktów Ziemi sam w sobie oparty jest na magicznych założeniach: „Z ziemi, rozciągającej się na kształt dębowego liścia (z żyłką główną – Odry) wznosi się ku niebu siedem (magiczna liczba) najważniejszych wzniesień: Ślęża, Landeskrone pod Zgorzelcem, Śnieżka, Śnieżnik, Góra św. Anny, Pradziad, Łysa Góra. Ich widoczne z dziesiątków kilometrów charakterystyczne sylwety (Góra św. Ann i Landeskrone to wygasłe wulkany, Ślęża i Śnieżka to tak zwane twardzielce, ostańce, nunataki, którym nie dał rady lądolód) biją w niebo i dla przedchrześcijańskich ludów były filarami ziemi, górami kosmicznymi, osią świata, wyobrażały ideę ośrodka świata Axis mundi”.

Nie zmienia to faktu, że książka Jana Hahna przynosi niebywałą wręcz ilość wiedzy na temat Śląska, jego historii, przekonań i wierzeń jego mieszkańców na przestrzeni wieków, legend go dotyczących, a przede wszystkim osób upowszechniających jego historię i dbających o obecną atrakcyjność. Ci ostatni zresztą są specjalnie przez autora hołubieni – i słusznie – a nawet stanowią jedną z głównych inspiracji do napisania tej książki: „W zamyśle moim jest pisać i dawać pamiątkę o Śląsku w jego historycznych granicach, tak przecież mało zmiennych, o ludziach ubogacających tę ziemię, żyjących w każdym jej zakamarku”.

Warto wskazać też na zawarty w książce wymowny i pięknie wyrażony apel o kultywowanie naszego wspólnego śląskiego dziedzictwa: „Wszak ­– jak pisał Tomasz Mann – kultura to umiejętność dziedziczenia. Coraz więcej Dolnoślązaków poczytuje sobie za zaszczyt, gdy mogą być zaliczeni do grona beneficjentów i kontynuatorów tej wielkiej śląskiej kultury. Warunek jest jeden: dokonania wcześniejszych mieszkańców krainy – Czechów, Niemców, Żydów – traktować należy jak wkład własnych przodków i taki należy mieć do nich stosunek. Zachować, ile się da i powstrzymać postępującą rujnację i niszczenie. Jak bowiem powiedziała w powieści Olgi Tokarczuk pani Marta: «Najważniejszym ludzkim zadaniem jest ratowanie czegoś, co się rozpada, a nie tworzenie rzeczy nowych»”.

Jednym słowem, Śląsk magiczny to prawdziwa gratka dla miłośników Śląska, jego historii, tajemnic i magicznych – jakkolwiek by je rozumieć – aspektów jego genius loci.

Grzegorz Tomicki

Autor: Jan Hahn
Tytuł: Śląsk Magiczny
Wydawca: Wydawnictwo KOS
Miejsce i data wydania: Katowice 2020
Stron: 480
ISBN: 9788376492063
Wymiary: 14.5 x 20.5 cm