I.
Bóg temu miastu świadkiem, że nikt w nim nie mieszka
z tych, co tu kiedyś mieszkali. Wszyscy nie żyją,
a cała reszta żyje daleko, najdalej.
Cała reszta z tych, co pozostali
przy życiu, chociaż nie tutaj, żyje daleko
od siebie i swojej pamięci, blisko zaś zapomnienia.
Bóg temu miastu światłem
tych, których nie ma. Kto dziś jest własnego,
jutro cudzego będzie imienia.
Grzegorz Tomicki
Pocztówki legnickie
Wydawnictwo FA-art
Katowice 2015
ISBN druk: 978-83-60406-66-3
ISBN e-book: 978-83-60406-63-2
IKEA, praca, marazm. Albiński widzi Oświęcim w XXI wieku. Czy nasza codzienna egzystencja to tylko pomniejszony „Oświęcimek”? Poetycka diagnoza współczesności.
9
(…)
I wtedy uświadamiam sobie, że (a jednak!) cały
mój świat da się wpisać w takie skojarzenie.
Że Oświęcim dzisiaj, co już zostało powiedziane
tysiąc razy w uczonych książkach, jest metaforą
wszystkiego. I że aby tego skojarzenia nie
zgubić, ja też powinienem je wypowiedzieć.
Zapisywać, gdy ciało czuje dotyk tamtych
wydarzeń. Tylko wtedy. Ciało nie kłamie nigdy./
Tytuł nowej, pokaźnych rozmiarów książki poetyckiej Zbigniewa Macheja Mroczny przedmiot podążania tylko z pozoru jawi się jako przewrotny (jest może zatem przewrotny w dwójnasób). Słówko „podążanie”, które pojawia się w nim zamiast spodziewanego „pożądania” (Mroczny przedmiot pożądania to tytuł ostatniego filmu Luisa Buñuela z 1977), ostatecznie znaczy bowiem mniej więcej to samo. To, czego się pożąda, jest przecież zwykle tym samym, ku czemu się podąża. Pożądanie jest zawsze podążaniem za tym pożądaniem, jego motywacją i zarazem celem.
O ile tytuł nowej książki Zbigniewa Macheja – Mroczny przedmiot podążania – jest co najmniej zgrabny, o tyle tytułowy poemat jest po prostu zjawiskowy. Zjawiskowy i chyba jedyny w swoim rodzaju, jeśli chodzi o tego autora. Prawdę mówiąc, czegoś takiego się nie spodziewałem. Rozmach, długa fraza, strumień cudownie wybujałej mowy, co ja mówię: rwąca rzeka, która unosi ze sobą wszystko, co napotka po drodze.
SpaGoetheria13
(…)
Ale von Goethe,
szeroko znany z pobłażliwości
dla płci przeciwnej ułomności,
rzucił jej drobną srebrną monetę,
bo zwykł szanować
każdą kobietę i znał niejedną
kobietę biedną.
Nie było mu wszystko
jedno.
Nie powinno się zaczynać od nie. Więc zacznę
od więc. Na przekór polonistom, psychologom,
specjalistom od reklamy, frajerom od równego
chodzenia, miarowego oddychania, estetycznego
wyglądu i bezwonnego podcierania dupy.
Rewolucja zaczyna się tu: na tych kilku
centymetrach kwadratowych.
Kiedy umyśliłem pisać pracę doktorską o Eugeniuszu Tkaczyszynie-Dyckim, musiałem przekonywać profesorskie grono, że ten mało znany poeta rzeczywiście jest tego wart. Kiedy po czterech latach ją kończyłem, miał on już na koncie wszystkie najważniejsze nagrody literackie w Polsce. A może nie wszystkie, skoro – jak się okazuje – wciąż je dostaje. W międzyczasie napisałem o nim osobną książkę, którą wszyscy chwalili, a nikt nie chciał wydać, bo bez wsparcia finansowego uczelni takie rzeczy nie mają u wydawców szans. Ja zaś nie byłem już człowiekiem żadnej uczelni, bo pracowali na nich mądrzejsi ode mnie. W związku z czym jest to zapewne ostatnia naukowa książka, jaką napisałem. Cieszę się, że jest właśnie o Eugeniuszu. Bynajmniej nie ze względu na nagrody, a nawet jakby przeciwnie. Z różnych stron dochodzą mnie bowiem słuchy, że Dycki się skończył albo że – cytuję z pamięci – wykończył polską poezję. Co mogę powiedzieć? Dobra poezja obroni się nawet bez dobrych czytelników, chociaż to zawsze szkoda.
Grzegorz Tomicki