Książka Archaniołowie w Cieplicach. Niezwykła historia barokowych fresków to opowieść o historii, sztuce, religii, ambicjach i władzy na Śląska w XVII wieku.
Gdy na poważnie użyć wyobraźni
i doświadczenia (te rzeczy naprawdę
istnieją), rzeczy niezrozumiałe przestają
istnieć. Jedna po drugiej znikają jak
bílý pámbíček, kiedy przykryje go śnieg.
Jak za przedgórzem właściwe góry,
gdy deszcz. Wiecie, co to jest deszcz?
Chodzi na paluszkach i plumka jak na
strunach od tumby. A potem chowa się
w ziemi (jak wszystko) i już go
nie słychać. Na przykład: nie żyjesz,
jesteś. Skoro mówisz, a ja odpowiadam
za Ciebie i siebie.
Zanim ruszyłem drogą na czarny
Węgliniec, długo gapiłem się w wodę
w Dolinie Choińca. Tylko nad wodą
jestem zdolny i skłonny zatrzymać się
dłużej, usiedzieć, ustać, zostać
z niczym przy sobie, nie myśleć
o nikim. Stanąłem nad wodą
i bez większego pośpiechu z podmiotu
zamieniam się w przedmiot, po czym
zaczynam tęsknić.
Obyście byli szczęśliwi, obyście byli
zdrowi, obyście byli bezpieczni, obyście
byli spokojni, zupełnie jakby nie było
wojny odwiedziłem dzisiaj Czernicę,
aby zajrzeć do starego kościoła katolickiego
oraz nowszego ewangelickiego, z którego
została tylko wieża z dzwonnicą (wieża
pięknym bluszczem porosła). Z jednego
z tych boskich przybytków ukradli
po zeszłej wojnie Jezusa wraz z krzyżem
z roku 1500, aby go szczęśliwie, bezpiecznie
osadzić na stałe w kościele św. Mikołaja
w Siedlęcinie, nic się nie stało, wszystko
zostało w rodzinie, obyście byli zdrowi,
obyście byli bezpieczni, obyście
byli szczęśliwi, spokojni.
Do Piekła nad Sierniawą w Rudawach
trudno jest dojechać, łatwo je za to przeoczyć,
w Piekle bowiem niczego nie ma
poza paroma łykami wody (woda jest
wszystkim). Gdzie ja i rower razem nie byliśmy!
Ale bym skłamał, gdybym powiedział,
że nie byłem tam z Tobą. Otarliśmy się
o niebo, od Marciszowa albo Ptaszkowa
zabrnęliśmy w Góry Lisie aż do samego
Piekła i przysięgam na Białego Jezusa,
że pierwsze, co mnie w tych górach urzekło,
to dwa młode lisy, z których jeden
to była lisica o pięknym licu.
stało się ciałem
i zamieszkało między nami,
ale kilka ciał
już z nami nie mieszka.
Od kiedy nie kręcą mnie cudze wiersze
(cudze wiersze nic ze mną nie robią),
a własne nie zawsze, uprawiam
niespiesznie lirykę drogi, do czego
potrzebuję dwóch nóg (a jednak nie mogę
usiedzieć, ustać), nie potrzebuję zaś głowy.
Kiedyś umiałem uleżeć się i przespać
ze wszystkim, ale teraz nie umiem. Odkąd
nie mieszkam już w cudzym pięknie
i nie kocham jak dawniej (jak nikt),
liryka drogi zbyt często sprowadza mnie
na Drogę Głodu. A Ciebie?
Przy Ofiarnym Kamieniu
nad Gajnikami chodzą za mną
zapisane w ciele doznania,
nie pamiętam za to żadnej walety
ani sonetu. Nie przywlokłem
na Kamień ani jednej teorii
nieśmiertelności, ani jednego
dowodu na istnienie życia
na Ziemi. Są ze mną tylko
przerwy między myślami,
cisza kuta w kamieniu.
Sama muzyka,
bez nut.
Pisanie wierszy to piękna rzecz. Piękna i pożyteczna.
Człowiek piszący wiersze nie tylko twórczo się rozwija (rozwijać się nietwórczo byłoby trudniej i nie tak pięknie), ale też (niejako przy okazji) liże swoje egzystencjalne rany (rany inne niż egzystencjalne to żadne rany), chytrze wykorzystując terapeutyczną funkcję literatury (nawet jeśli nigdy o niej nie słyszał), siłą rzeczy ma też mniej czasu na inne, bardziej zgubne nałogi (jak zarabianie na życie, nadużywanie używek, zakochiwanie się itp.), zaskarbia sobie podziw bliźnich (w wariancie mniej adaptacyjnym: budzi uśmiech politowania na ich twarzach), zgodnie ze starożytna maksymą poznaje samego siebie (co samo w sobie nie musi być zawsze ciekawe) oraz masę innych podobnych sobie szlachetnych zapaleńców (czyli jednostki podobnie społecznie nieprzystosowane), o istnieniu których reszta ludzkości nie ma bladego pojęcia (ani żadnego innego).
Od kiedy zaczęli strzelać do wszystkiego, co się nawet nie rusza, dziecięce groby na wzgórzu z Białym Jezusem w Bukowcu zaczęły znaczyć coś więcej niż groby dorosłych. Choć nie wiadomo co. A nawet trudno to sobie wyobrazić. Zresztą, po co komu wyobraźnia, skoro widać wszystko dokładnie jak na cmentarzu.