Oksana Zabużko: Planeta Piołun

Świat zmienia się, przekraczając jakąś fatalną granicę – pisze Oksana Zabużko, patrząc na Europę trawioną toksycznymi populizmami i opadającą w intelektualną przepaść. W podzielonym świecie baniek informacyjnych jej eseje zdają się kierować czytelnika w stronę ocalenia, którym dla autorki jest szeroko pojęta kultura, a przede wszystkim kultura uważnego czytania. W swoich arcyciekawych, wielowarstwowych esejach Oksana Zabużko daje przykład głębokiej lektury, zwracając się w stronę ważnych dla siebie autorów, których światy usiłuje ochronić przed niezrozumieniem. Z zaangażowaniem przygląda się obecnej Ukrainie, podejmując jednocześnie dialog z innymi kulturami. Tłumaczy „Czarnobylską modlitwę” Swietłany Aleksijewicz, żegna się z Josifem Brodskim, ogląda nowy film Larsa von Triera i rozmawia z czytelnikami swoich utworów za granicą. Keep Reading →

Serhij Żadan: Internat

Serhij Żadan: Internat

Serhij Żadan: Internat

Gdy „Internat” się ukazał, wielu krytyków i czytelników uznało, że to jedna z najlepszych książek o współczesnej Ukrainie – o ile nie najlepsza. Zimowy, ogarnięty wojną Donbas, obserwujemy oczyma Paszy, mężczyzny po trzydziestce, który musi ruszyć przez kraj, by dotrzeć do tytułowego internatu i odebrać z niego siostrzeńca. Potem czeka ich równie trudna droga powrotna. Keep Reading →

Tomáš Forró: Apartament w hotelu Wojna. Reportaż z Donbasu

Tomáš Forró: Apartament w hotelu Wojna. Reportaż z Donbasu

Tomáš Forró: Apartament w hotelu Wojna. Reportaż z Donbasu

„Donieck to miasto jak każde inne – pod warunkiem że nie weźmie się pod uwagę wojny na jego przedmieściach, pustek na ulicach i strachu z tyłu głowy”.

Mamuka jako czternastoletni chłopiec brał udział w wojnie w Gruzji, po latach wylądował na froncie w Donbasie, gdzie strzelał do Rosjan z automatu, walczył z nimi wręcz i namierzał ich pozycje przed ostrzałem z moździerzy. Jura to przestępca, który trafił w szeregi prorosyjskich bojowników. Liza żyła na przedmieściach Ługańska. Kiedy wyjechała na kilka tygodni, żeby schronić się przed atakami separatystów, nie podejrzewała, że już tam nie wróci. Keep Reading →

John Quincy Adams: Letters on Silesia. Listy o Śląsku

John Quincy Adams: Letters on Silesia. Listy o Śląsku

John Quincy Adams: Letters on Silesia. Listy o Śląsku

Z wielką satysfakcją przekazujemy w Państwa ręce pierwsze kompletne wydanie korespondencji amerykańskiego męża stanu Johna Quincy Adamsa w języku polskim, wzbogacone grafikami z Kunstforum Ostdeutsche Galerie w Regensburgu ilustrującymi miejsca, o których mowa w listach. W publikacji wyraźne są już zainteresowania społeczno-polityczne późniejszego szóstego prezydenta Stanów Zjednoczonych, którego główną zasługą było umocnienie polityki zagranicznej. Nie dziwi więc fakt, że obraz Śląska i jego historia zostały nakreślone z punktu widzenia amerykańskiego dyplomaty, który nie tylko świetnie wykorzystał dostępną literaturę, ale również funkcjonujące ówcześnie opinie i zawsze formułował ostateczne zdanie, polegając na osobistym doświadczeniu. Owe refleksje z podróży dają nam wyraźną zapowiedź kierunku, w którym będzie zmierzała działalność polityczna Adamsa ambasadora, prezydenta oraz członka Kongresu.  Keep Reading →

Fernando Pessoa: Księga niepokoju

Fernando Pessoa: Księga niepokoju

Fernando Pessoa: Księga niepokoju

„Uważam życie za gospodę, w której muszę czekać na dyliżans z otchłani. Nie wiem, dokąd mnie zawiezie, bo niczego nie wiem. Mógłbym traktować tę gospodę jako więzienie, bo jestem zmuszony w niej czekać; mógłbym ją traktować jako miejsce spotkań towarzyskich, bo tutaj kontaktuję się z innymi. Jednak ani się nie niecierpliwię, ani z nikim się nie bratam. Zostawiam tych, którzy zamknięci w swoim pokoju leżą bezwładnie na łóżku w bezsennym oczekiwaniu; zostawiam ludzi prowadzących rozmowy w salach, z których dobiegają mnie przyjemne dla ucha głosy i muzyka. Siadam w drzwiach i upajam oczy i uszy kolorami i dźwiękami pejzażu; i śpiewam powoli samemu sobie niezrozumiałe piosenki, które układam, czekając”.
Keep Reading →

Josef H. Reichholf: Motyle. Opowieści o wymierających gatunkach

Josef H. Reichholf: Motyle. Opowieści o wymierających gatunkach

Josef H. Reichholf: Motyle. Opowieści o wymierających gatunkach

Josef Reichholf dokonał rzeczy niezwykle trudnej. Napisał książkę jednocześnie fachową, wciągającą i przejmującą. Jak mu się ta sztuka udała? Po pierwsze, nie stroni w niej od autobiograficznych wycieczek w krainę dzieciństwa i młodości, co czyni jego opowieść żywą i autentyczną, daleką od drętwego akademickiego żargonu. Po drugie, jego osobiste, emocjonalne podejście szybko udziela się czytelnikowi. Tym bardziej, że – po trzecie – autor świetnie włada piórem, dzięki czemu czyta się tę książkę jak dobrze skrojoną powieść. Jej pierwsze zdanie brzmi wprawdzie dość przygnębiająco, ale pod względem literackim to prawdziwy majstersztyk:  „W ciągu ostatnich 50 lat liczebność naszych motyli zmniejszyła się o ponad 80 procent”. Jakże celnie, mocno i wstrząsająco!    Keep Reading →

Pierre Aubé: Św. Bernard z Clairvaux

Pierre Aubé: Św. Bernard z Clairvaux

Pierre Aubé: Św. Bernard z Clairvaux

O świętym Bernardzie z Clairvaux mówi się czasem, że w XII wieku znaczył tyle co cesarz i papież razem wzięci. Mimo to dotąd nie mieliśmy w Polsce jego porządnej biografii. Jeszcze w poprzednim stuleciu ukazała się wprawdzie książka Stanisława Kiełtyki Święty Bernard z Clairvaux, jest ona jednak napisana przez cystersa i ma tak nieznośnie apologetyczny charakter, że nie sposób jej czytać bez bólu. Dlatego wydana niedawno przez PIW nowa biografia pióra Pierre’a Aubé – znanego francuskiego mediewisty – wzbudziła moją zrozumiałą ciekawość.     Keep Reading →

Umberto Eco: Na ramionach olbrzymów

Umberto Eco: Na ramionach olbrzymów

Umberto Eco: Na ramionach olbrzymów

W jednym z listów Horacy zamiast przymiotnika „nowoczesny” użył przysłówka nuper, aby powiedzieć – jak to ujmuje Umberto Eco – „że szkoda jest, iż jakiś utwór ganimy nie za to, że lichy, sed quia nuper – lecz że powstał niedawno. Tak robi zresztą dzisiaj ten, kto recenzując książkę młodego autora, lamentuje, że nie pisze się już powieści takich jak kiedyś”. W tym króciutkim fragmencie przejawiają się najlepsze cechy pisarstwa autora Dzieła otwartego: erudycja, prostota, skrótowość, dosadność, śmiałość myśli, aktualność, polot.     Keep Reading →

Jonathan Safran Foer: Wszystko jest iluminacją

Jonathan Safran Foer: Wszystko jest iluminacją

Jonathan Safran Foer: Wszystko jest iluminacją

Młody Amerykanin Jonathan Safran Foer przyjeżdża na Ukrainę, aby odnaleźć rodzinne korzenie i własną tożsamość. Pomaga mu w tym miejscowy domorosły tłumacz i jego udający niewidomego dziadek. Dziadek robi za kierowcę, wnuczek marzy tylko o tym, aby zamieszkać w Ameryce, zaś Amerykanin jest nieustannie konfrontowany ze światem, który jawi mu się jako efekt wielopiętrowych, zniekształcających narracji.

Wszystko jest iluminacją to powieść drogi, w której – zgodnie z gatunkową formułą – wszyscy bohaterowie podlegają wewnętrznym przemianom. Przemiany te jednak dość znacząco odbiegają od oczekiwań odbiorcy. Keep Reading →

Jean-Christophe Rufin: Podróże króla Madagaskaru

Jean-Christophe Rufin: Podróże króla Madagaskaru

Jean-Christophe Rufin: Podróże króla Madagaskaru

Podróże króla Madagaskaru Jeana-Christophe’a Rufina to opowieść o burzliwym życiu hrabiego Maurycego Augusta Beniowskiego (1746-1786), sławnego w swoim czasie – potem cokolwiek zapomnianego – żołnierza, poszukiwacza przygód i podróżnika, autora poczytnych pamiętników, napisanych w języku francuskim.

Tak, to ten sam Beniowski, którego Juliusz Słowacki uczynił tytułowym bohaterem słynnego poematu. Ten sam i nie ten sam, albowiem Słowacki zgodnie z zasadami gatunku i trendami epoki „kreował rzeczywistość” ile wlezie, o czym zresztą w tekście informował wprost. Niewątpliwie bliższy historycznemu pierwowzorowi jest Beniowski według Rufina, aczkolwiek i ten autor nie trzyma się ściśle faktów. Jak czytamy w posłowiu, opis podróży bohatera jest „tak wierny, jak to możliwe”, choć dla potrzeb narracyjnych autor pozwolił sobie „nieco nagiąć chronologię”. Keep Reading →